Əməkdar elm xadimi, AMEA-nın müxbir üzvü, AMEA A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun direktoru, tarix elmləri doktoru, akademik, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Yaqub Mahmudovun “KarabakhİNFO.com” beynəlxalq e-jurnalına müsahibəsi:

Yaqub müəllim, faktlar nə deyir erməni yalanlarına qarşı?

 

Tarixi həqiqət belədir ki, 1805-ci ildə Rusiya ilə Azərbaycan dövləti olan Qarabağ xanlığı arasında Kürəkçay sazişi adlanan saziş bağlanmışdı. Sa­zişin adı belədir: “Traktat mejdu Karabaxskim xanom i Rossiyskoy im­pe­ri­ey o perexode xanstva pod vlastğ Rossii ot 14 maə 1805 qoda”. Həmin sazişə görə, Qa­ra­bağ xanlığı Rusiyanın himayəsini qəbul edir, Rusiya isə Qarabağ xanlığına da­xil olan torpaqların İbrahimxəlil xana, daha doğrusu, Azər­bay­ca­na məxsus ol­du­ğunu və gələcəkdə də Qarabağ xanının varislərinə məxsus olaraq qala­ca­ğını təsdiq edir­di. Erməni tarixçiləri isə real tarixi və Kürəkçay müqaviləsini saxtalaşdıraraq Qa­rabağ xanlığı ərazisinin guya ermənilərə məxsus olduğunu və Kürəkçay müqaviləsinin də guya ermənilərlə Rusiya arasında bağlandığını iddia edirlər. Halbuki ermənilərin İran və Türkiyədən Azərbaycana, o cümlədən Qarabağ xanlığının ərazisinə köçürül­mə­sinə Kü­rək­çay sazişinin  imzalandığı 1805-ci il­dən çox sonra – 1828-ci ildə baş­lan­mış­dı. Və Qarabağ erməniləri 1978-ci ildə öz­lərinin İrandan bura, yəni Qa­ra­bağa kö­çü­rül­məsinin 150 illiyini bayram et­miş, bu münasibətlə Dağlıq Qarabağda – Ağdərə rayonunun Marquşevan kən­din­də bir xatirə abidəsi də in­şa etmişdilər. 1988-ci ildə  erməni separatçı-ter­rorçu dəstələri “ta­rixi həqi­qətin izi­ni itirmək” məqsədilə ermənilərin Qarabağa gəlmə etnos olduğunu təsdiq edən bu abidəni dağıtmışlar. Hazırda həmin abi­də­nin qalıq­ları Azər­baycan  Res­publikasının Ağdərə rayonu ərazisindədir.

 

 

 

 

 

 

Digər bir fakt: XIX əsrin əvvəlində Rusiya imperiyası Cənubi Qafqazı işğal etməyə başlayanda burada heç bir erməni dövləti yox idi. Cənubi Qaf­qaz­da Azərbaycan xanlıqları hökmranlıq edirdi. Regionda Azərbaycan xan­lıq­la­­rından başqa bir də gürcü çarlığı vardı. O zaman indiki  Ermənistan Res­pub­likasının yerləşdiyi ərazidə iki Azərbaycan dövləti vardı: İrəvan və Nax­çı­van xanlıqları. Və 1826-1828-ci illər Rusiya – İran  müharibəsi başa çatdıqdan son­ra, Türkmənçay müqaviləsinə (1828) əsasən, Azərbaycanın məhz həmin iki xan­lığı – İrəvan xanlığı və Naxçıvan xanlığı Rusiya imperiyasına qatıldı. Bu ta­ri­xi fakt 1828-ci il Türkmənçay müqaviləsinin bütün mətnində və mə­z­mu­nun­da da öz əksini tapmışdır. Konkret olaraq müqavilənin 3-cü maddəsində məhz İrə­van xanlığının və Naxçıvan xanlığının Rusiya imperiyasına ilhaq olunduğu qeyd edilir.

 

Müqavilənin nə bu maddəsində, nə də digər mad­də­lə­rin­də – heç yer­də “Ermənistan” sözü yoxdur. Və ola da bilməzdi. Çünki o zaman Cənubi Qafqazda “Ermənistan” adlanan ərazi və ya dövlət yox idi. Er­məni “tarix­çi­ləri” bütün bu real tarixi faktları saxtalaşdıraraq, İrəvan və Nax­çıvan  xan­lıq­larının  Rusiya tə­rəfindən işğal olunması faktını bütün dünyaya guya “Ermə­nis­tanın Rusiyaya bir­ləş­dirilməsi” kimi təqdim edirlər. Buna xüsusi niyyətlə düşü­nül­müş sax­ta­kar­lıq­dan başqa nə ad vermək olar?!

 

Daha bir fakt: erməni alimləri tarix elmini akademik səviyyədə sax­ta­laş­dırırlar. Məsələn, erməni tarixçisi akademik S.P.Ağayan böyük Azər­bay­can mütəfəkkiri A.A.Bakıxanova həsr etdiyi əsərdə XVIII əsr Şimali Azərbaycan xan­lıqlarının xəritəsini vermişdir.

 

 

Lakin erməni akademiki həmin xəritəyə saxtakarlıq edərək, Şimali Azər­baycan xan­lıqlarından birinin – məhz İrəvan xanlığının ərazisini da­xil et­mə­miş­dir.

 

Ağayan öz əsərində, özü də həmin xəritənin altında verdi­yi qeyddə yazır ki, gös­tərilən xəritəni guya P.İ.Kovalyevskinin “Qaf­qazın Rusiya tərə­fin­dən işğalı” əsərindən olduğu kimi götürüb öz əsərinə da­xil etmişdir. Bununla Ağayan oxuculara yalan satır, həm də peşəkar sax­takar ol­du­ğu­nu sübut edir. Çünki, P.İ.Kovalyevskinin əsərindəki xəritədə Şi­ma­li Azər­bay­can xan­lıqlarının hamısının əraziləri, o cümlədən İrəvan və Nax­çıvan xan­lıq­la­rının əraziləri də, öz əksini tap­mışdır.

 

Göründüyü kimi, erməni akademiki öz xalqına “xidmət etmək üçün”  ta­rixi həqiqəti təhrif etməklə yanaşı, rus alimi P.İ.Kovalyevskinin xəritəsini saxtalaşdırmaqdan da çəkinməmişdir…

 

Sizin rəhbər olduğunuz Tarix İnstitutunun hansı fəaliyyəti var erməni yalanlarına qarşı?

 

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun müəlliflər heyəti tərəfindən hazırlanmış “İrəvan xanlığı: Rusiya işğalı və er­mə­ni­lərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” kitabı bütün bu sax­ta­kar­lıqları ifşa etmək, dünyaya elmi həqiqəti, daha doğrusu, real tarixi olduğu kimi çatdırmaq məqsədilə yazılmışdır.

 

Beləliklə, kollektiv tədqiqat əsəri olan həmin kitab daha bir erməni saxtakarlığının üstünü açır. Təkzibolunmaz ilk mənbələr, o cüm­lədən çoxsaylı arxiv sənədləri əsasında yazılmış “İrəvan xanlığı: Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi” kitabı sübut edir ki, bu gün Ermənistan Respublikası adlanan dövlətin yerləşdiyi ərazi yaxın keç­mi­şə qədər, bütün tarix boyu həmişə Azərbaycan torpağı olmuşdur. XIX əsrin əvvəllərində həmin ərazidə iki Azərbaycan dövləti – İrəvan və Naxçıvan xan­lıq­ları yerləşirdi.  Yalnız 1828-ci ildə Rusiya orduları tərəfindən bu iki Azər­baycan xanlığı işğal  olunduqdan sonra, ermənilər Türkiyədən və İrandan Şi­ma­li Azərbaycana köçürülüb gətirildilər. Və bu gün Ermənistan Res­pub­li­kasının yerləşdiyi ərazi 180 il bundan əvvəl Azərbaycan torpağı idi. Bu tor­pa­ğın aborigen əhalisi azərbaycanlılar idi. Ermənilər isə Cənubi Qafqaza gəlmə, daha doğ­rusu gətirilmə etnosdur. Bu etnosun yaşadığı “Ermənistan Respublikası” adlanan ərazi isə Azərbaycan torpağıdır. Azər­bay­can xalqı yaşa­dıq­ca, bu həqiqət də yaşayacaqdır.

 

 

 

Aqşin Məsimzadə

 

“KarabakhİNFO.com”